Meer geneesmiddelen door vergrijzing. Hoe houden we dit veilig?

De gemiddelde Nederlander leeft nu tien jaar langer dan in 1950 (bron: MedicijnMonitor 2017). Mensen worden dus ouder, maar gebruiken ook steeds meer geneesmiddelen. Steeds meer ouderen gebruiken steeds meer medicatie tegen chronische ziektes. Een doorsnee 65-plusser gebruikt tot drie keer meer medicatie dan de gemiddelde Nederlander. Bij mensen ouder dan 75 ligt het medicijngebruik zelfs op vijf keer hoger. De verwachting is dat het gebruik van geneesmiddelen de komende jaren met steeds twee procent zal oplopen.  

“Hoe houden we dit veilig?” is een vraag waar een apotheker zich dagelijks mee bezig houdt. De apotheker heeft diverse instrumenten om de medicatieveiligheid te waarborgen. Medisch Farmaceutische Beslisregels, afgekort MFB’s, zijn hier een voorbeeld van.

Wat zijn MFB’s nu eigenlijk precies?

Medisch Farmaceutische Beslisregels combineren meerdere patiëntkenmerken met elkaar, waardoor de patiënt zorg op maat krijgt. Een redelijk nieuwe vorm van farmaceutische zorg. Deze MFB’s zijn nodig omdat er steeds meer ouderen met meerdere aandoeningen zijn die dus veel verschillende geneesmiddelen gebruiken. MFB’s verbeteren niet alleen de zorg voor de patiënt, maar verbeteren ook de samenwerking met artsen, laboratoria en andere zorgverleners.

Het initiatief voor deze landelijke afspraken ligt in 2015. Service Apotheek en Mediq namen hierin samen het voortouw. Dit ter voorbereiding op het convenant dat in 2016 werd getekend door Alphega & Boots apotheek, BENU apotheek, Mediq Apotheek, Pluriplus, Service Apotheek en de KNMP. Een belangrijke stap om de medicatieveiligheid te waarborgen. In 2017 is de eerste landelijke set MFB’s voor farmaceutische zorg geïmplementeerd. Vanaf dat moment beslissen de ondergetekenden van het convenant welke MFB’s geschikt zijn voor uitwerking op landelijk niveau. De set MFB’s wordt jaarlijks geüpdatet, of tussentijds aangepast als dat nodig is.

SeNIOR project

In maart 2016 is Service Apotheek gestart met het project SeNIOR (Service apotheek Nederland Implementeert Ouderen Rapporten). Een belangrijke beweegreden van het SeNIOR project is het verlagen van het valrisico als gevolg van medicijngebruik. Ziekenhuisopnames van ouderen kunnen daarmee voorkomen worden. In het SeNIOR-project leggen apothekers het voorkeursgeneesmiddel met de minste bijwerkingen bij ouderen voor aan de arts. Dit zijn dus ook de geneesmiddelen die als meest veilig worden gezien. Dat gebeurt op basis van de ouderenrapporten van Stichting Ephor. De inhoud van deze rapporten is door Service Apotheek praktisch vertaald naar SeNIOR MFB’s. Ook wel bekend als de Ephor MFB’s. Momenteel wordt bekeken of het SeNIOR project in 2018 toegevoegd wordt aan de landelijke set MFB’s.

Service Apotheek Van der Sluis

Renetta Fransens van Service Apotheek Van der Sluis uit Sneek startte in 2017 met SeNIOR. “De MFB-nierfunctie was er al, maar de winst zit hem in de vermijdbare opnames.” Zichtbare bijwerkingen blijken in de praktijk een goed argument om een geneesmiddel toch om te zetten. Ook met extra informatie kun je de ander overtuigen, ervoer Renetta Fransens. Toen zij een verontwaardigde cardioloog de Ephor-rapporten toestuurde om hem uit te leggen waarom Service Apotheek Van der Sluis een bepaald medicijn wilde omzetten begreep hij de reden en bond hij in. Zij kwam er op deze manier achter dat het niet als belerend werd ervaren, maar dat artsen deze informatie rondom geneesmiddelen juist graag willen hebben. “Kun je dat voortaan altijd doen?” vroeg de cardioloog. En na hem volgde meer soortgelijke reacties. Om alle partijen te informeren koos Fransens ervoor een farmacotherapeutisch overleg te besteden aan de nieuwe voorkeursgeneesmiddelen voor ouderen. Of het SeNIOR project deel uit gaat maken van de jaarlijkse update van MFB’s wordt later in 2018 bepaald.

Gepubliceerd op: 05 februari 2018