Oplopende zorgkosten en personeelstekorten: wie houdt de zorg overeind?

Door de stijgende zorgvraag, kosten en personeelstekorten staat de Nederlandse zorg onder druk. Edith Schippers, voormalig minister van Volksgezondheid en sinds januari 2025 CEO van Mosadex, ziet dé oplossing in de eerste lijn, door zorgverleners optimaal in te zetten. “Mosadex gaat voor de beste apotheekzorg van Nederland, maar we kunnen het niet alleen. Een eerstelijnspact is nodig om de betaalbaarheid, de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg te kunnen garanderen in de toekomst.”

De eerste lijn is versnipperd georganiseerd, en dat is een probleem, stelt Schippers. “De kracht zit in de samenwerking tussen de zorgverleners, zoals huisarts, apotheker, wijkverpleger en verloskundige. Hiervan is de apotheker de meest onderschatte zorgverlener: met zes jaar specialisatie in geneesmiddelen is dit een specialist. Als we zijn zorgkracht en ondernemerskracht versterken, kan hij veel meer bijdragen aan het toegankelijk houden van de zorg en die fundamenteel verbeteren.”

Een aantal zaken staat een eerstelijnspact in de weg: “Er is een beperking in bevoegdheden. Daarnaast is het onmogelijk om in elkaars systemen te kijken. En het betalen van eigen risico bij zorgverzekeraars voor apotheekzorg werkt averechts.”

Toegankelijke zorgverlener in de buurt

“Bij de apotheker loop je zonder afspraak naar binnen, daarmee is hij dé toegankelijke zorgverlener in de buurt”, stelt Schippers vast. “De apotheker kan medicatiegerelateerde zorg verlenen en daarmee ontstaat enerzijds ruimte bij de overbelaste huisarts voor andere zorgvragen en anderzijds worden ziekenhuisopnames voorkomen. Denk aan medicatiebeoordelingen van patiënten die langdurig veel verschillende medicijnen slikken, begeleiding bij therapietrouw of begeleiding bij het afbouwen van slaappillen, pijnstillers en dergelijke. Of de apotheker die zelf een laboratoriumaanvraag doet op een nierfunctie om de juiste dosering of het juiste geneesmiddel te bepalen. Ook bij valpreventie spelen apothekers een rol door de medicatie aan te passen en valincidenten te voorkomen. Die noodzaak wordt alleen maar groter: in 2040 zullen zo’n 2,2 miljoen mensen vijf of meer geneesmiddelen gebruiken, dat maakt de geneesmiddelenzorg alleen maar complexer.”

Om de apotheekteams de ruimte te geven meer zorg te verlenen moet onder meer het preferentiebeleid aangepast worden: “Een geneesmiddelentekort ontstaat bijvoorbeeld als de zorgverzekeraar onvoldoende heeft ingekocht van het preferente middel. De apotheker moet dan de ruimte krijgen om zelf alternatieven te zoeken en daarvoor netjes betaald te worden. Dat bespaart veel tijd voor alle betrokken zorgverleners.”

Logistiek en zorg: een onlosmakelijke verbinding

In het publieke debat klinkt weleens de roep om de distributie van geneesmiddelen los te koppelen van de zorgverlening. Schippers: “Dit is een fundamenteel verkeerde benadering. De kracht van de apotheek zit juist in de integratie van zorg en logistiek. De apotheker kan alleen optimale zorg leveren als deze ook zicht op en zeggenschap heeft over de beschikbaarheid, levering en toediening van geneesmiddelen.”

“Mosadex draagt actief bij aan nieuwe logistieke modellen voor efficiëntie, zoals centrale distributie of thuisbezorging. En daar slagen we goed in. Innovaties en automatisering onder de zorginhoudelijke verantwoordelijkheid van de apotheker helpen om de productie te maximaliseren: niet onbelangrijk in tijden van personeelsschaarste.”

Eigen risico aanpassen

“Als de huisarts zorg verleent, hoeft daarover geen eigen risico aan de zorgverzekeraar te worden betaald. Als de apotheker diezelfde zorgtaak van de huisarts overneemt om hem te ontlasten, valt het wel onder het eigen risico. Dat blokkeert een betere zorgverlening en een betere inzet van de apotheker. Ik bepleit dan ook een splitsing: laat het eigen risico gelden op de geneesmiddelen, maar niet voor de geleverde zorg. Uiteindelijk wordt daar iedereen beter van, letterlijk en figuurlijk!”

Zorg dichtbij, digitaal ondersteund

De apotheek van de toekomst is flexibeler en digitaal ondersteund. “Technologie is geen luxe, maar noodzaak”, stelt Schippers. “Digitale toepassingen maken het mogelijk om zorg slimmer en efficiënter te organiseren. Onze Service Apotheek-app is daar een goed voorbeeld van: patiënten en hun mantelzorgers kunnen zelf hun medicatie beheren, herhaalrecepten aanvragen en persoonlijke informatie raadplegen. Dat vergroot hun autonomie en verlaagt de werkdruk in de apotheek en bij de huisarts.”

Daarnaast investeert Mosadex in AI-gestuurde signalering en e-healthtoepassingen. “We werken aan systemen die risico’s voorspellen. Door patiëntervaring met geneesmiddelgebruik, therapietrouw en klinische waarden te combineren, wordt inzichtelijk welke patiënten kwetsbaar zijn en extra zorg nodig hebben. Dat stelt apothekers in staat om sneller en gerichter in te grijpen.”

Tot slot

Zie de apotheker als belangrijke zorgkracht in de eerste lijn, als bewaker van medicatieveiligheid en als partner in preventie. Schippers: “Mosadex staat achter de apotheker, voor goede, toegankelijke en betaalbare zorg in de buurt, een gezonde sector en vitale samenleving. We zijn allemaal verantwoordelijk om hieraan bij te dragen. Laten we als zorgverleners in de eerste lijn niet afwachten, maar het voortouw nemen om in deze turbulente tijden de zorg toekomstbestendig te organiseren. Daarbij hebben we de steun van de zorgverzekeraars en de overheid hard nodig.”

Gepubliceerd op: 24 oktober 2025